MUZIEKTHERAPIE
Wat is muziektherapie?
Muziektherapie is een ervaringsgerichte vorm van therapie die mensen kan helpen om te werken aan individuele doelstellingen. Dit kan gaan om een verandering, ontwikkeling, stabilisatie of acceptie. Verschillende muzikale interventies, gebouwd op wetenschappelijk, praktijkgericht onderzoek, worden ingezet om de doelen te verwezenlijken. Het is hierbij van belang dat de therapie geleid wordt door een professional die een erkende opleiding heeft afgerond.
De doelen kunnen zich afspelen op verschillende vlakken, zoals emotioneel, cognitief, sociaal, neurologisch, motorisch, fysiologisch en gedragsmatig vlak. Muziektherapie kan dan van grote waarde zijn voor mensen die het moeilijk vinden om zich verbaal te uiten. Of juist voor mensen die verbaal zeer sterk zijn, maar moeilijk tot verandering kunnen komen.
Tijdens de muziek therapeutische sessies kan er met verschillende werkvormen worden gewerkt, zoals luisteren naar muziek, improviseren, componeren, zingen, instrumenten bespelen en reflecteren op (bestaande) muziek.
DOELGROEPEN
Muziektherapie is een onderdeel van de reguliere gezondheidszorg. Dit kan binnen verschillende domeinen, zoals:
De geestelijke gezondheidszorg (GGZ)
De maatschappelijke gezondheidszorg (MGZ)
De algemene gezondheidszorg (AGZ)
De verstandelijk gehandicaptenzorg (VGZ)
De muziektherapiesessies kunnen zich dus afspelen in een zorginstelling, ziekenhuis, (speciaal onderwijs) scholen, GGZ-instellingen, justitiële instellingen, revalidatiecentra, etc.
Binnen deze domeinen wordt er vaak op een multidisciplinaire manier gewerkt. Muziektherapeuten werken dan ook veel samen met mede-behandelaren zoals artsen, psychiaters, psychologen, fysiotherapeuten en logopedisten. Op deze manier kan de problematiek goed in kaart worden gebracht en er van verschillende kanten en verschillende expertises aan dezelfde doelen worden gewerkt.
Functie van muziek
Samen met de patiënt of cliënt zoekt de muziektherapeut naar de meest geschikte methodes en interventies, gecombineerd met evidentie uit de literatuur, om aan de vooraf gestelde behandeldoelen te werken. De muziek zorgt voor een veilige leersituatie, waarin op een ervaringsgerichte manier integratie en transformatie kan plaatsvinden.
Doelstellingen
Samen met de patiënt en/of zijn wettelijk vertegenwoordiger worden de behandeldoelen vastgesteld. Dit gebeurt ook vaak in samenwerking met een multidisciplinair team. De doelstellingen kunnen op verschillende manieren onderverdeeld worden, gekoppeld aan de effecten van de muziek:
Emotioneel
Muziek is een middel om je emoties te kunnen uiten. In een therapeutische setting kan de muziek zo ingezet worden om bijvoorbeeld stemming te verbeteren, het uiten van emoties te bevorderen en bij het reguleren en stress en angst te verminderen. Muziek kan hier onder andere ingezet worden bij mensen met hechtingsproblematiek of binnen de rouw- en traumaverwerking.
Gedragsmatig
Hoe mensen zich dagelijks gedragen, wordt weerspiegeld in het muzikale spel. Op deze manier kan er gewerkt worden aan het detecteren van bepaald gedrag en/of het aanpassen, reguleren of veranderen van probleemgedrag. Muziek kan op deze manier bijvoorbeeld ingezet worden bij mensen met dementie die onrust ervaren of mensen met een verstandelijke beperking en agressie problematiek.
Sociaal
Samen muziek maken vergt sociale interactie. Tijdens muzikaal samenspel zijn sociale gedragingen duidelijk hoorbaar en zichtbaar. Op deze manier kan er gewerkt worden aan sociaal gedrag, bijvoorbeeld voor mensen met Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Ook zorgt samen muziek maken voor het vergroten van de groepscohesie. Op deze manier kan muziek onder andere ingezet worden bij groepen met verschillende culturele achtergronden.
Cognitief
Door de structuur en vorm van muziek kan dit een mooi middel zijn om te werken aan onder andere aandacht, executieve functies en geheugen. Hierin is de neurologische muziektherapie gespecialiseerd. Deze vorm van muziektherapie wordt veelal ingezet binnen de ouderenzorg en revalidatie.
Neurologisch
Ook binnen deze doelstelling wordt voornamelijk de neurologische muziektherapie ingezet. Muziek stimuleert het brein en de samenwerking tussen verschillende hersendelen. Met deze kennis kan een muziektherapeut bijvoorbeeld afasie problemen verminderen of handelingspatronen verbeteren.
Fysiologisch
Muziek stimuleert verschillende fysiologische reacties in het lichaam. Op deze manier kan muziek er bijvoorbeeld voor zorgen dat de hartslag verlaagt of de spierspanning afneemt. Zo kan onder andere gewerkt worden aan een te hoog stresslevel of een te hoge spierspanning bij spastische patiënten.
Motorisch
Door het stimuleren van bepaalde hersenprocessen kan muziek ervoor zorgen dat motorische handelingen gestructureerd en gecoördineerd worden. Op deze manier kan muziek onder andere ingezet worden om looppatronen te versoepelen bij bijvoorbeeld Parkinson patiënten of mensen met een CVA.
Spraak-taal
Zingen zorgt voor nieuwe verbindingen in de hersenen wanneer de taal-spraakontwikkeling ontregeld is. Zingen kan er dan voor zorgen dat verminderde spraak, door bijvoorbeeld een CVA, verbeterd kan worden of spraak aangeleerd kan worden bij mensen met een verstandelijke of fysieke beperking.